پرستار بخش: شامل 12 پرستار و یک کمک پرستار
تلفن داخلی بخش:259
آشنایی با بخش مراقبت های ویژه
مـراقبـت‌هـای ویـژه شـامـل کلیـه مـراقبـت‌های حساس وابسته به زندگی بیماراست. به عبارت دقیق‌تر می‌توان گفت که مراقبت ویژه، مراقبت از بیماران مبتلا به بیماری‌های حاد مخاطره آمیز حیـات، تحـت نظـرمـاهرترین پرسنل همراه با وســایـل و امکـانـات پیشـرفتـه اسـت. امـروزه بخش‌های مراقبت ویژه از شکل مراقبت ویژه عـمــومـی خـارج شـده و بـه صـورت واحـدهـای اختصاصی جهت مراقبت از بیماران مبتلا به یک اختـلال مشتـرک تبـدیـل شـده‌اند، مانند ICU داخلی، ICU جراحی، ICU کودکان.
تاریخچهِ تاسیس ICU به جنگ جهانی دوم برمی‌گردد. در آن زمان پزشکان به این نتیجه رسیدند که مجـروحـان بـدحـال بـایستـی بـه طـور مجـزا، مـداوم و دقیـق مـورد مـراقبـت قـرارگیـرنـد. بـه این دلیل در بیمارستان‌های خط مقدم اقدام به تأسیس بخش‌های مراقبت ویژه کردند و برای این بخش‌ها پرستارانی را انتخاب کردند که دارای مهارت کافی و تجربه زیاد بودند.
با توجه به اینکه این مراقبت‌ها نیاز به صرف هزینه زیاد و پرسنل بسیار ماهر دارند، از همان زمان تصمیم گرفته شد که بیماران را بر اساس نیازهای مراقبتی به پنج گروه طبقه بندی کنند و آن دسته را که دارای وضعیت خطرناک هستند در بخش مراقبت ویژه بستری کنند:
1Intensive care-: در این گروه بیمارانی قرار می‌گیرند که بسیار بدحال بوده و قادر به انجام هیچگونه مراقبتی از خود نیستند و در ضمن سیستم‌های حیاتی بدن آن‌ها مختل شده است.
خصوصیات این بیماران عبارت است از:
الف) کلیه بیمارانی که تحت اعمال جراحی بزرگ قرار داشته و متعاقب آن یک یا چند ارگان اصلی بدنشان دستخوش اختلال و تغییرات حاد شده است.
ب) بیمـارانـی که جهت تنفس، نیاز به راه هوایی مصنوعی دارند، خصوصا آن هایی که بایستی به ونتیلاتور وصل شوند.
ج)بیمارانی که وضعیت قلب و عروق آن‌ها متعاقب وضعیت‌های بحرانی و اورژانس مثل شوک و خونریزی شدید، مختل شده است.
د) بیمارانی که مبتلا به عفونت‌های شدید به خصوص سپتی سمی هستند.
ه)بیمارانی که متعاقب ضربه مغزی یا اعمال جراحی مغز، دارای وضعیتی ناپایدار هستند.
2Intermediate Care -: بیمارانی در این گروه قرار می‌گیرند که نیاز به مراقبت‌های پزشکی و پرستاری زیادی دارند، لیکن وضعیت آن‌ها حاد و بحرانی نیست.
3Self Care -: این گروه از بیماران افرادی هستند که قادر به مراقبت از خود بوده، لذا به زودی مرخص شده و به منزل می‌روند.
4long term care -: این بیماران افرادی هستند که مبتلا به بیماری‌های مزمن بوده و قادر به مراقبت از خود نیستند، لذا به مدت طولانی بستری می‌شوند.
5Outpatient Care -: در این گروه بیماران سرپایی قـرار مـی‌گیـرنـد کـه بعـد از معـالجـه در درمـانگـاه‌های سرپایی به منزل می‌روند.
انواع بخش‌های مراقبت ویژه در بیمارستان عبارتند از: مـراقبت ویژه داخلی، مراقبت‌های ویژه جراحی و مراقبت ویژه تنفسی
مراقبت ویژه کودکان (Pediatric Intensive Care Unit)
این بخش برای پذیرش و مراقبت از کودکان بیماری کــه دارای مـشـکــلات درمــانــی داخـلــی، جــراحــی بــه خصـوص تشنـج و خونریزی داخلی هستند، در نظر گرفته شده این بخش جهت مراقبت کودکانی که در وضعیت بحرانی به سر می‌برند تدارک دیده می‌شود. اولویت روابط برون بخشی مراقبت ویژه، با واحد اورژانـس، بخـش‌هـای اعمـال جـراحـی و بستـری است. در این بخش مانند بخش مراقبت‌های ویژه بزرگسالان شرایط فیزیکی و وضعیت عمومی بدن بیمار مرتبا کنترل و ثبت می‌شود. در این بخش cardiac monitoring، pacemaker، ساکشن، اکسیژن مرکزی، چادر اکسیژن و دستگاه تنظیم تنفس و سایر وسایل لازم جهت بروز وضعیت احتمالی آماده می‌شود. نوزادان و کودکانی که در این بخش بستری مـی‌شوند، معمولا دچار ناهنجاری‌های مادرزادی شدید، حملات آسمی، برونشیت پنومونی حاد، کوما، تشنج، مسمومیت، ضربه یانارسایی قلبی – ریوی هستند.
امروزه می‌توان کودک را بعد از توقف تنفس، ضربان قلب یا فعالیت مغز زنده نگه داشت و یکی از مزایای بخش‌های ویژه، این است که در مواقع بسیار بحرانی یا قبل از رسیدن به این مراحل حالات کودک شدیدا کنترل شده و برای نجات وی اقدام می‌نمایند.
محیط فیزیکی بخش مراقبت ویژه
محل و موقعیت فیزیکی بخش ICU بسته به نوع بیمارانی که درآن بستری هستند، متفاوت است. مثلاً ICU جراحی حتما بایستی نزدیک اتاق عمل و بخش جراحی باشد یا بخش CCU حتما نزدیک بخش قلب باشد. به طور کلی بهتراست بخش‌های مراقبت ویژه در محلی باشد که قابل دسترسی بوده و سریعا بتوان در مواقع اورژانس به آن دست یافت. تعداد تخت‌های ICU نباید کمتر از 6-5 و بیشتر از 15-12 تخت باشد.
از نظر ساختمانی، طرح بخش بایستی به صورت نیم دایره یا نعلی شکل باشد، به نحوی که ایستگاه پرستاری در وسط آن قرارگیرد تا پرستاران به کلیه بیماران احاطه داشته باشند.
از نظر پیشگیری از سرایت عفونت و ایجاد یک محیط خصوصی برای بیماران، هر تخت ICU بایستی در یک اتاقک مجزا قرار داشته و این اتاقک‌ها توسط یک دیوار شیشه ای با پرستار فاصله داشته باشد.
تـحـقیقات اخیر نشان داده است که چنانچه اتاق‌ها ، پنجره‌ای به طرف بیرون داشته باشند، بیمار تحریکات حسی طبیعی را از محیط دریافت می‌کند و در نتیجه میزان افسردگی و محرومیت از تحریکات حسی در این افراد کمتر می‌شود. چنانچه تعبیه پنجره میسر نباشد، استفاده از تقویم، ساعت، پوستر و عکس نیز مؤثر است.
با تجهیزات بخش مراقبت ویژه بیشتر آشنا شویم
از نظر وسایل موجود در هر اتاقک، می‌توان تخـت بیمار، ونتیلاتور، ساکشن، خروجی گازهای طبی، پایه سرم و مانیتورینگ را نام برد. تمامی وسایل باید به گونه ای چیده شوند که پرسنل به راحتی بتوانند در اتاق کار کرده و دسترسی کافی به بیمار و وسایل داشته باشند.
بـالای تخـت بیمـار بـایستـی از فضـای کـافـی جـهـت لوله گذاری بیمار برخوردار باشند. در ورودی نیز باید به شکلی باشد که بتوان به راحتی بیمار را با تخت و وسایل آن داخل یا خارج کرد.
در بخش نیز بایستی دفیبریلاتور، ونتیلاتور، تــرالـی داروهـا و وسـایـل اورژانـس، انـواع لـولـه تــــراشــــه اســتــــریــــل در ســــایــــزهـــای مـخـتـلـــف، لارنگوسکوپ، برونکوسکوپ موجود باشد .
در ایستگاه پرستاری باید مانیتورینگ مرکزی وجود داشته باشد. علاوه بر مانیتورینگ، سیستم‌های دیگری جهت اندازه‌گیری BP, P, CVP وdripper جهت تنظیم قطرات سرم‌های وریدی و خـون لازم اسـت. مـحل استراحت پرستاران بـایستی در محلی نزدیک بخش و در دسترس باشد. تعداد تخت این بخش 4 تخت می باشد.
پرسنل بخش مراقبت ویژه
بـخــش‌هــای مــراقـبـت ویـژه بـایـد دارای یـک مسئـول بـاشـد. مسئـول فنی بخـشICU معمـولا یـک مـتـخصص بیهوشی است .از نظر پرسنل پرستاری، در بخش ICU به ازاء هر دو بیمار، یک پرستار است. علاوه بر این، ایـن بـخـش‌هـا باید به اندازه کافی خدمه داشته بــاشــد. پــرسـتـار بـخـش ICU، بـایـد حـتـمـا نـحـوه گذاشتن لوله تراشه ، اصول CPR و طرز کار با دستگاه ونتیلاتور رابداند.
نـقـــش مـــراقـبــت پــرسـتــاری در بـخــش‌هــای مـراقبـت ویـژه در درجـه اول اهمیـت قراردارد. ارتـبــاط تخصصـی بـا مسئـولان پـزشکـی بخـش ازجــمــلـــه مـتـخـصـصــان بـیـهــوشــی بــه صــورت حضوری یا ارتباط تلفنی باید امکان پذیر شود. دستورالعمل و حدود اختیارات کادر پرستاری بــایــد کــامــل و در مــواقــع بــروز مــوقـعیـت‌هـای خطرناک چاره ساز باشد.
ارتـبـاط قـسـمـت سـانـترال بخش پرستاری با مانیتورهای علائم حیاتی به تنهایی کافی نیست، بلکه ارتباط درون‌بخشی باید به صورت حضور بر بالین بیمار تأمین شود. در بخش‌های مراقبت ویژه، مراقبت مستقیم از هر بیمار توصیه شده است و حداکثر درصورت عدم امکان تأمین یک پـرسـتـار برای هر بیمار در هر شیفت، برای دو بیمار باید یک پرستار با تجربه پیش بینی شود. تـوجـه بـه نکات ایمنی بیمار، وضعیت روحی، نیازهای جسمی او، آشنایی کامل با تجهیزات با بـرقـراری روابـط درون بـخـشـی مـنـاسـب تـأمین می‌شود. بنابراین روابط کارکنان اعم از پزشک وپرستار و سایرکارکنان اداری باید درحد عالی و بـه عـنـوان یـک تـیـم انـسـجـام یـافـته برقرار شود. بـخـش‌هـای مراقبت‌های ویژه به وسیله بخش مدیریت پرستاری با سرپرستی یک سرپرستار اداره مـــی‌شـــود. ســـرپـــرسـتــار بـخــش مــراقـبــت بـرحـسـب وسـعـت بـخـش و بـیـمارستان ممکن است به مدیر پرستاری یا معاون او گزارش دهد.
در بـیـمارستان‌های بزرگ ارتباط سرپرست بخش مراقبت ویژه به صورت غیر مستقیم و از طــریــق مـعــاونــت پــرسـتــاری انـجـام مـی‌پـذیـرد. سـرپـرستـار بخـش بـرحسـب وسعـت و بـزرگی وکوچکی بخش مراقبت ویژه ممکن است تمام وقت خودرا به وظایف مدیریت اختصاص دهد یــا در صــورت مـحــدودیــت تـخــت‌هــا بـه امـور پرستاری و مراقبت از بیماران نیز بپردازد.
در بخـش‌هـای مـراقبـت ویـژه که دارای 4 تـخــت هـسـتـنــد، ســرپــرسـتــار در حـدود 60% از کارخود را معمولا به وظایف اداری و 40% آن را صـــرف انــجـــام خــدمــات بــالـیـنــی مــی‌کـنــد. در بخش‌های مراقبت ویژه بزرگ‌تر، برای خدمات بالینی یک نفر پرستار باید کمک‌های لازم را از نظر بررسی وضعیت بیماران به سرپرستار بخش ارائه دهد.
علاوه بر پایه تحصیلات مذکور، کارشناسان پرستاری این بخش باید داری سابقه آموزشی کافی در مراقبت‌های ویژه باشند. بر حسب موقعیت بیمارستان ممکن است از وجود پرستاران فوق دیپلم پرستاری یا بهیاران نیز استفاده خدمتی به عمل آید، در این صورت نیز آموزش و تجارب تخصصی لازم است. منشی بخش علاوه بر وظایف اداری خود باید مدیر یا سرپرست بخش را نیز در وظایف اداری و منشی‌گری یاری دهد.
پرستار بخش‌های مراقبت ویژه، علاوه بر آموزش آکادمیک باید دارای آموزش تخصصی بخش‌های مراقبت ویژه باشد. طراحی بخش‌های مراقبت ویژه معمولا به نحوی است که دسترسی فوری به بیمار و مشاهده از محل استقرار پرستار و حتی از اتاق‌های دیگر را امکان پذیر می‌سازد. جداسازی بیماران به خصوص توجه به عدم نفوذ صداهای مزاحم به درون اتاق‌های سایر بیماران لازم است.
به دلیل شرایط حاد بیماران و فوریت مراقبت‌های مورد نیاز، بخش‌های مراقبت ویژه غالبا متشنج است. نیـاز بـه پرستار با تجربه در این بخش‌ها و بارکاری پرستاران و کمبود نیروی انسانی پرستاری، همیشه چشمگیر و از مشکلات اساسی و مهم این بخش‌ها به شمارمی رود.
مراقبت هایی که به صورت عادی توسط پرستاران این واحد برای بیماران صورت می‌گیرد، عبارتند از:
1- مراقبت از سیستم گوارشی، 2- مراقبت از چشم، 3-مراقبت از پوست، 4- محافظت از کاتترهای شریانی و وریدی، 5- مرطوب نمودن هوای دمی، 6- مراقبت از مجاری ادراری، 7- تخلیه ترشحات از مجاری هوایی،8-فیزیوتراپی اندام، 9-کمک به خواب واستراحت،10- حمایت روانی از بیمار، 11- محافظت بیمار از صدمات.
شرح وظایف تخصصی پرستار در بخش مراقبت های ویژه عمومی (ICU):
ثبت دقیق و گزارش کلیه اقدامات انجام شده علاوه بر وظایف عمومی، وظایف تخصصی پرستار در بخش مراقبت های ویژه عمومی با تکیه بر رعایت منشورحقوق مددجو و مبتنی بر فرایند پرستاری و استانداردهای مراقبتی به شرح زیر است:
1-پذیرش و تحویل بیمار و مدارک بیمار
2-مانیتورینگ کامل سیستم‌های حیاتی بیمار شامل علا یم حیاتی ، قلب – تنفس – اعصاب مرکزی و محیطی، ثبت آن‌ها و گزارش موارد غیر طبیعی.
3-انجام معاینات فیزیکی لازم، ثبت آن‌ها و گزارش موارد غیر طبیعی
4- تعیین سطح هوشیاری و بررسی GCS
5- حفظ و مراقبت درست از راه هوایی، تهویه، اکسیژناسیون و انجام اینتوباسیون در موارد ضروری
6- آموزش و تشویق مددجو به سرفه و تنفس عمیق
7-گرفتن نمونه خون شریانی و سایر ترشحات بدن طبق نظر پزشک
8-بررسی آزمایشات روتین بخش مربوطه و گزارش موارد ضروری به پزشک
9-برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی برنامه مراقبت کامل از پوست
10-مراقبت از مددجویان دچار اختلالات حسی حرکتی به منظور تشخیص و پیشگیری از عوارض بی‌حرکتی
11-بررسی مددجو در نحوه استفاده از وسایل مصنوعی، پروتزها و کمکی
12- تنظیم و کنترل عملکرد وسایل و تجهیزات پزشکی مورد استفاده جهت بیمار
13- همکاری با تیم درمان در انجام فرآیندهای تشخیصی، درمانی و توانبخشی
14- انجام فرآیند تغذیه مددجو از طریق لوله های گوارشی و T.P.N
15-تنظیم و کنترل پارامترهای دستگاه ونتیلاتور با توجه به وضعیت تنفسی مددجو
16- اجرای اصول مراقبت و همکاری در جداسازی بیمار از ونتیلاتور خارج کردن لوله تراشه – با نظر پزشک، انجام اکسیژن درمانی با توجه به شرایط مددجو
17- مــــــانـــیــتـــــوریــنـــــگ قــلـــــب، تــشــخــیـــــص دیس‌ریتمی‌های مختلف، اطلاع به پزشک در صورت لزوم و انجام اقدامات فوری در صورت بروز دیس ریتمی های خطرناک
18-تنظیم و به کارگیری دستگاه D.Cشوک در موارد ضروری
19-انـجــام حـمــایــت هــای روانـشـنــاخـتــی از بیماران و خانواده بیمار
20- انجام ساکشن ترشحات راه های هوایی از طــریــق دهــانــی و تــراکـیــاسـتــومـی لـولـه تـراشـه، orotracheal، nasotracheal
21-ارزیـــابـــی عـمـلـکـــرد NGT، chest tubeسوند فولی، پیس میکر، لوله تراشه و انواع درن‌ها و ثبت ،و گزارش موارد غیر طبیعی
22- کـنـتــرل فـشـار وریـد مـرکـزی)C.V.P ( و بـرقـراری میـزان جـریـان داروهـای مـورد نیـاز با توجه به تجویز پزشک.
23-انـجـــام اقـــدامـــات ضــروری بــه مـنـظــور پیشگیری از عفونت های بیمارستانی ( آموزش و پژوهش)
24- آرام سازی محیط فیزیکی، کنترل دما و نور، سر و صدای محیط و سایر عوامل محیطی و تامین شرایط استراحت به آرامش بیمار
25- تنظیم میزان محرک های حسی به منظور تقویت حسی بیمار
26- انجـام مـراقبـت هـای پـرستـاری ویـژه بـه هنگام بروز اختلالات شعوری همچون هذیان – توهم – بی‌قراری حرکتی